معرفی انواع هنگ درام از جهت نت‌ها، گاه‌ها و متریال‌ها

ساز هنگ درام یا هندپن( Hang Drum یا Handpan ) یک ساز کوبه‌ای است که به دلیل صدای دلنشین و آرامش‌بخش خود محبوبیت زیادی پیدا کرده است. این ساز از دو نیم‌کره فلزی تشکیل شده که بر روی آن‌ها نت‌های مختلفی حک شده است. هنگ درام‌ها بر اساس نوع طراحی، تعداد نت‌ها و نوع آلیاژ به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. در این مقاله قصد داریم درباره انواع هنگ درام اطلاعات جامعی را دراختیار شما قرار دهیم و به بررسی نکات مهم برای انتخاب مناسب از بین آن‌ها بپردازیم.

بررسی کامل ساز هنگ درام

بد نیست پیش از بررسی انواع هنگ درام، یک معرفی کوتاه و کلی درباره این ساز جذاب داشته باشیم. هنگ درام یک ساز کوبه‌ای و ملودیک است که به دلیل ظاهر منحصر به فرد و صدای دلنشینش، در سال‌های اخیر بسیار محبوب شده است. این ساز از دو صفحه فلزی بیضی شکل تشکیل شده که به صورت قرینه به هم چسبانده می‌شوند. صفحه بالایی دارای برآمدگی‌هایی است که هر کدام یک نت مشخص تولید می‌کنند و صفحه پایینی نیز یک نت عمیق‌تر ایجاد می‌کند.

تاریخچه هنگ درام

اگرچه ایده ساخت سازهایی مشابه هنگ درام ریشه‌های قدیمی‌تری دارد، اما اولین هنگ درامی که به رسمیت شناخته شد در سال ۲۰۰۰ توسط فلیکس روهنر و سابینا شارر ابداع شد. این دو نفر حق ثبت اختراع این ساز را به نام خود ثبت کردند.

چرا هنگ درام محبوب است؟

صدای منحصر به فرد و آرامش‌بخش هنگ درام را باید مهم‌ترین دلیل محبوبیت آن دانست. هنگ درام صدایی خاص و دلنشین دارد که می‌تواند برای مدیتیشن، یوگا و ایجاد فضایی آرام و صمیمی استفاده شود. سهولت یادگیری دلیل بعدی محبوبیت آن است. نواختن هنگ درام نسبت به بسیاری از سازهای دیگر آسان‌تر است و حتی مبتدیان نیز می‌توانند به سرعت ملودی‌های ساده‌ای را با آن بنوازند. این ساز ظاهر جذابی دارد. طراحی زیبا و منحصر به فرد هنگ درام، آن را به یک ساز جذاب و چشم‌نواز تبدیل کرده است. قابلیت حمل هنگ درام را نیز می‌توان دربین دلایل محبوبیتش قرار داد. هنگ درام‌ها در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند و اغلب از مدل‌ها قابل حمل هستند.

کاربردهای هنگ درام

هنگ درام به دلیل اثر آرامش‌بخشی که بر ذهن و روح دارد، در موسیقی درمانی استفاده می‌شود. همچنین صدای دلنشین هنگ درام، این ساز را برای ایجاد موسیقی محیطی در فضاهای مختلف مانند کافه‌ها، رستوران‌ها و مراکز ماساژ مناسب می‌کند. ضمن اینکه هنگ درام را می‌توان با سایر سازها مانند پیانو، گیتار و سازهای کوبه‌ای ترکیب کرد و موسیقی‌های جدید و نوآورانه‌ای خلق کرد. همه این موارد باعث شده است که هنگ درام تنوع بسیاری داشته باشد و هریک از انواع هنگ درام در یکی از کاربردهای ذکر شده مورد استفاده قرار گیرد.

انواع هنگ درام براساس تعداد نت

ساز هنگ درام (Handpan) انواع مختلفی از نظر تعداد نت‌ها دارد که به تعداد تونی که بر روی آن تعبیه شده، مرتبط است. این ساز معمولا از 7 تا 9 نت در یک دایره و یک نت مرکزی به نام "دینگ" تشکیل شده است. انواع هنگ درام‌ از نظر تعداد نت‌ها به شرح زیر هستند:

1. 7 نت: این نوع هنگ درام شامل 6 نت در اطراف و یک نت مرکزی است. مناسب برای مبتدیان و کسانی که می‌خواهند ساز ساده‌تری برای یادگیری داشته باشند.
2. 8 نت: شامل 7 نت در اطراف و یک نت مرکزی است. این نوع، تنوع بیشتری از صداها را فراهم می‌کند و محبوبیت بالایی دارد.
3. 9 نت: شامل 8 نت در اطراف و یک نت مرکزی است. این نوع ساز به هنرمندان امکان می‌دهد تا قطعات موسیقی پیچیده‌تری را اجرا کنند.
4. 10 نت و بیشتر: سازهایی با تعداد بیشتری از نت‌ها معمولاً برای نوازندگان حرفه‌ای طراحی می‌شوند و به دلیل پیچیدگی در اجرا، نیاز به مهارت بیشتری دارند.

هرچه تعداد نت‌های یک هنگ درام بیشتر باشد، امکان اجرای ملودی‌ها و قطعات موسیقی متنوع‌تر و پیچیده‌تری وجود دارد.

انواع هنگ درام براساس جنس فلز

هنگ درام‌ها براساس جنس فلز استفاده شده در ساخت آنها به چند نوع تقسیم می‌شوند که هر یک از آنها ویژگی‌های خاص خود را دارند. انواع هنگ درام از نظر متریال عبارتند از:

هنگ درام از جنس استیل نیتراید (Nitrided Steel):

این نوع هنگ درام از جنس فولاد است که با لایه‌ای از نیتراید پوشیده شده است. نیتراید باعث افزایش مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و خط و خش می‌شود. این مدل ساز هنگ درام صدایی گرم و عمیق تولید می‌کند و محبوبیت زیادی در بین نوازندگان دارد.

هنگ درام از جنس فولاد ضد زنگ (Stainless Steel):

این نوع هنگ درام از فولاد ضد زنگ ساخته شده و مقاومت بسیار بالایی در برابر زنگ‌زدگی دارد. صدای آن شفاف‌تر و روشن‌تر از هنگ درام‌های استیل نیتراید است و طنین بیشتری دارد.

هنگ درام از جنس فولاد خام (Raw Steel):

این نوع هنگ درام از فولاد خام ساخته شده است و معمولا فاقد پوشش نیتراید یا ضد زنگ است. صدای آن خام‌تر و طبیعی‌تر است، اما در برابر زنگ‌زدگی حساس‌تر است و نیاز به نگهداری بیشتری دارد.

هنگ درام از جنس آلیاژهای مختلف:

برخی از هنگ درام‌ها از ترکیب آلیاژهای مختلف فلزی ساخته می‌شوند تا ویژگی‌های صدایی خاصی داشته باشند. بسته به نوع آلیاژ، این هنگ درام‌ها می‌توانند ترکیبی از ویژگی‌های صدایی مختلف تولید کنند، مانند گرم بودن صدای استیل نیتراید یا شفافیت صدای فولاد ضد زنگ.

انتخاب جنس فلز در بین انواع هنگ درام به سلیقه و نیازهای نوازنده بستگی دارد. برخی از نوازندگان صدای گرم و عمیق را ترجیح می‌دهند، در حالی که برخی دیگر صدای شفاف‌تر و طنین‌دارتر را می‌پسندند.

انواع هنگ درام براساس گام صدا

هنگ درام‌ها براساس گام (Scale) یا همان نوع آکوردهایی که می‌توانند ایجاد کنند، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. هر گام، مجموعه‌ای از نت‌ها است که صدای خاصی را به ساز می‌دهد. انواع گام‌های رایج در هنگ درام عبارتند از:

گام ماژور (Major Scale): گام ماژور دارای صدایی شاد و مثبت است. معمولا برای قطعات موسیقی با حس خوب و خوشحال‌کننده استفاده می‌شود.

گام مینور  (Minor Scale): گام مینور صدایی غم‌انگیزتر و عمیق‌تر دارد. این گام‌ها برای خلق موسیقی‌های ملانکولیک و احساسی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

گام پناتونیک  (Pentatonic Scale): این گام از پنج نت تشکیل شده و معمولاً برای ایجاد موسیقی‌های ساده و ملودیک استفاده می‌شود. صدای آن هم می‌تواند شاد و هم غمگین باشد.

گام هارمونیک مینور  (Harmonic Minor Scale): این گام دارای صدایی شرقی‌تر و رازآلودتر است و معمولاً در موسیقی‌های کلاسیک و سنتی استفاده می‌شود.

گام ملودیک مینور  (Melodic Minor Scale): این گام صدایی شبیه به گام مینور دارد ولی با حس و حال کمی متفاوت. معمولاً در موسیقی جاز و کلاسیک کاربرد دارد.

گام فریجین  (Phrygian Scale): این گام صدایی اسپانیایی و فلمنکو دارد و در موسیقی‌هایی با رنگ و بوی مدیترانه‌ای استفاده می‌شود.

گام دیاتونیک  (Diatonic Scale): این گام بر پایه‌ی نت‌های یک گام ماژور یا مینور است، ولی شامل همه‌ی نت‌های بین این دو گام می‌شود. صدای پیچیده‌تری دارد.

هر گام، تجربه‌ای متفاوت از موسیقی را برای نوازنده و شنونده ایجاد می‌کند. انتخاب گام مناسب دربین انواع هنگ درام بستگی به نوع موسیقی که قصد اجرا دارید و احساسی که می‌خواهید منتقل کنید، دارد.

انواع هنگ درام براساس تولید کننده

هنگ درام‌ها توسط تولیدکنندگان مختلفی در سراسر جهان ساخته می‌شوند و هر تولیدکننده ممکن است ویژگی‌های خاصی را به ساز خود اضافه کند. برخی از معروف‌ترین تولیدکنندگان هنگ درام عبارتند از:

1. PANArt (پان‌آرت):

محل تولید: سوئیس

ویژگی‌ها: PANArt  اولین تولیدکننده هنگ درام بود و نام اصلی ساز "هنگ" نیز توسط این شرکت ابداع شد. سازهای PANArt معمولاً از فولاد نیتراید ساخته می‌شوند و صدایی بسیار خاص و منحصر به فرد دارند.

مشهورترین مدل: Hang  (هنگ)

2. Bellart (بل‌آرتک):

محل تولید: اسپانیا

ویژگی‌هاBellart : یکی از تولیدکنندگان اولیه هنگ درام است و سازهای آن‌ها از نظر صدا و طراحی بسیار محبوب هستند. این شرکت از فولاد ضد زنگ برای ساخت هنگ درام استفاده می‌کند.

مشهورترین مدل: Bells  (بلز)

3. Halo by Pantheon Steel (هالو توسط پانتئون استیل):

محل تولید: ایالات متحده آمریکا

ویژگی‌ها: این تولیدکننده از فولاد خام برای ساخت سازهای خود استفاده می‌کند و صدای آن‌ها بسیار گرم و دلنشین است.Halo  به دلیل کیفیت بالا و صدای منحصر به فرد خود مشهور است.

مشهورترین مدل: Halo (هالو)

4. Ayasa (آیاسا):

محل تولید: روسیه

ویژگی‌ها: Ayasa  یکی از تولیدکنندگان جدیدتر هنگ درام است و سازهای آن‌ها به دلیل دقت در تیونینگ و صدای واضح و شفاف شناخته می‌شوند. این تولیدکننده از فولاد ضد زنگ برای ساخت سازهای خود استفاده می‌کند.

مشهورترین مدل: Ayasa Handpan  (هنگ درام آیاسا)

5. Meraki (مراکای):

محل تولید: فرانسه

ویژگی‌ها: Meraki  تولیدکننده‌ای است که به خاطر ساخت سازهای با کیفیت بالا و صدای متوازن شهرت دارد. این شرکت از فولاد نیتراید برای ساخت سازهای خود استفاده می‌کند.

مشهورترین مدل:  Meraki Handpan (هنگ درام مراکای)

6. Echo Sound Sculpture (اکو ساوند اسکالپچر):

محل تولید: سوئیس

ویژگی‌ها: این تولیدکننده از فلزات با کیفیت بالا استفاده می‌کند و سازهای آن‌ها به دقت و تیونینگ دقیق معروف هستند. صدای سازهای این شرکت بسیار عمیق و روحانی است.

مشهورترین مدل: Echo Handpan  (هنگ درام اکو)

7. Symphonic Steel (سیمفونیک استیل):

محل تولید: ایالات متحده آمریکا

ویژگی‌ها:Symphonic Steel  تولیدکننده‌ای است که به خاطر تنوع در طراحی و صدای منحصر به فرد شناخته می‌شود. این شرکت از فولاد ضد زنگ و خام برای ساخت سازهای خود استفاده می‌کند.

مشهورترین مدل: Symphonic Handpan  (هنگ درام سیمفونیک)

هر یک از این تولیدکنندگان انواع هنگ درام، دارای سبک و صداهای خاص خود هستند که بر اساس نیاز و سلیقه نوازنده انتخاب می‌شوند.

سخن پایانی: نکات مهم در انتخاب هنگ درام

انتخاب از بین انوع هنگ درام یک فرآیند حساس است که به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از مهم‌ترین عواملی که در انتخاب نوع هنگ درام موثر هستند، عبارتند از:

گام (Scale)

گام هنگ درام تعیین‌کننده نوع موسیقی و احساسی است که ساز تولید می‌کند. گام‌های ماژور صدای شادتر و مثبت‌تری دارند، در حالی که گام‌های مینور معمولا حس غمگین‌تر و عمیق‌تری ایجاد می‌کنند. انتخاب گام بستگی به نوع موسیقی که قصد نواختن آن را دارید دارد. نوازندگان باید گام‌هایی را انتخاب کنند که با سبک موسیقی آن‌ها (جاز، کلاسیک، مدرن) هماهنگ باشد.

جنس فلز

جنس فلزی که برای ساخت هنگ درام استفاده می‌شود، تأثیر زیادی بر کیفیت و نوع صدای تولیدی دارد. فولاد نیتراید صدای گرم و عمیقی ایجاد می‌کند، در حالی که فولاد ضد زنگ صدای روشن‌تر و شفاف‌تری دارد. برخی از فلزات مانند فولاد ضد زنگ مقاومت بیشتری در برابر زنگ‌زدگی دارند، که می‌تواند برای نوازندگانی که در مناطق مرطوب زندگی می‌کنند مهم باشد.

تعداد نت‌ها

هنگ درام‌ها با تعداد نت‌های کمتر (7 یا 8 نت) برای مبتدیان و افرادی که در شروع آموزش هنگ‌درام هستند، مناسب‌ترند، زیرا یادگیری و نواختن آن‌ها ساده‌تر است. در مقابل، هنگ درام‌هایی با تعداد نت‌های بیشتر (9 تا 10 نت یا بیشتر) برای نوازندگان حرفه‌ای که به دنبال امکانات بیشتری برای اجرای قطعات پیچیده هستند، مناسب‌تر است. دقت کنید که هرچه تعداد نت‌ها بیشتر باشد، امکان اجرای ملودی‌های پیچیده‌تر و متنوع‌تر فراهم می‌شود.

سازنده

تولیدکنندگان مختلف هنگ درام دارای استانداردها و سبک‌های خاص خود هستند. برخی تولیدکنندگان مثل PANArt به دلیل کیفیت بالای ساخت و صدای منحصر به فرد شناخته می‌شوند. هنگام انتخاب میزان دسترسی و خدمات پس از فروش را نیز درنظر بگیرید. انتخاب سازنده‌ای که در منطقه شما حضور داشته باشد یا خدمات پس از فروش مناسبی که ارائه دهد نیز می‌تواند یک عامل مهم باشد.

قیمت هنگ درام

قیمت هنگ درام‌ در انواع مختلف بسیار متفاوت است. سازهای حرفه‌ای و دست‌ساز اغلب گران‌تر هستند، اما کیفیت صدا و ساخت بالاتری دارند. برای مبتدیان، انتخاب سازهای ارزان‌تر و ساده‌تر مناسب‌تر خواهد بود. مهم است که تعادلی بین هزینه و کیفیت پیدا کنید. سازهای ارزان‌تر ممکن است کیفیت صدای پایین‌تری داشته باشند، اما برای شروع کار مناسب باشند.

هدف استفاده

اگر تازه‌کار هستید، سازهای ساده‌تر و با تعداد نت‌های کمتر ممکن است مناسب‌تر باشند. اگر نوازنده حرفه‌ای هستید، ممکن است بخواهید سازهای پیچیده‌تر و با تنوع صدایی بیشتر را انتخاب کنید. همچنین اگر قصد دارید در کنسرت‌ها یا فضاهای باز بنوازید، صدای بلند و واضح ممکن است اولویت داشته باشد. در حالی که برای تمرین‌های خانگی، سازهایی با صدای ملایم‌تر ممکن است بهتر باشند.

ظاهر و طراحی

برخی از نوازندگان به طراحی و ظاهر ساز اهمیت زیادی می‌دهند. ظاهر ساز می‌تواند بخشی از تجربه نوازندگی باشد و به ایجاد ارتباط عاطفی با ساز کمک کند. همچنین طراحی ساز باید به گونه‌ای باشد که نوازنده به راحتی بتواند آن را در دست بگیرد و بنوازد.

نظرات و تجربیات سایر نوازندگان

مطالعه نظرات و تجربیات دیگر نوازندگان می‌تواند به شما کمک کند تا از کیفیت و ویژگی‌های سازهای مختلف مطلع شوید. این اطلاعات می‌تواند در تصمیم‌گیری شما تأثیرگذار باشد.

امکانات تیونینگ

برخی هنگ درام‌ها امکان تنظیم نت‌ها یا تغییر گام را دارند، که می‌تواند به نوازنده امکان اجرای موسیقی در سبک‌ها و فضاهای مختلف را بدهد.

قابلیت حمل و نقل

اگر قصد دارید هنگ درام خود را به مکان‌های مختلف ببرید، وزن و اندازه ساز می‌تواند یک عامل مهم باشد. سازهای سبک‌تر و قابل حمل‌تر برای این منظور مناسب‌تر هستند.

این نکته را نیز درنظر بگیرید، صدای انواع هنگ درام می‌تواند بسته به محیط اجرا متفاوت باشد. برای اجرا در فضاهای باز یا کنسرت‌ها، صدای بلند و طنین‌دار اولویت دارد.