تمبک

تنبک یا تمبک

از سازهای کوبه‌ای پوستی که زیر بغل نهاده و با انگشتان دو دست نوازند. بدنه‌ی تنبک را در قدیم از جنس چوب، سفال و گاهی هم فلز می‌ساختند. لیکن امروزه از چوب می‌سازند. تنبک از قسمت‌های مختلف پوست، دهانه بزرگ، تنه، نفیر (گلویی) و کالیبر (دهانه کوچک) تشکلی یافته است و تنها ساز کوبه‌ای دنیاست که نوازنده‌ی آن هنگام نواختن امکان استفاده کامل از تمام انگشتان دو دست خود را دارد.

درباره وجه تسمیه این ساز، هنوز یک رای نهایی حاصل نشده‌است. بهمن رجبی معتقداست که نام این ساز در اصل تنبک بوده و تبدیل آن به تمبک به دلیل قلب حرف «ن» ساکن به «م»، قبل از حرف «ب» است؛ مثل اتفاقی که در تلفظ واژه «شنبه» می‌افتد. (تنبک و نگرشی به ریتم از زوایای مختلف نوشته بهمن رجبی) اما گروهی دیگر اعتقاد دارند که صورت «تنبک» منشاء منطقی نداشته و به همین دلیل به اشتباه در میان مردم رواج یافته‌است. اما در نوازندگی این ساز از تکنیک‌هایی به نام‌های «تُم»، «بک»، «پلنگ» و «ریز» استفاده می‌شود؛ بنابراین چندان بعید نیست اگر نامگذاری «تمبک» بر اساس همین اسامی صورت گرفته باشد. از دیدگاه زبان‌شناسان واژه Tambourine که در زبان‌های اروپایی برای تمبک به کار می‌رود از واژه تنبور پهلوی وام گرفته شده‌است.