سه تار
از سازهای زهی مضرابی (زخمه ای) مقید است که در ساخت آن از چوب، فلز و زه یا نخ نایلون استفاده می‌شود. سه تار را از خانواده‌ی تنبور دانسته‌اند و امروزه، در مقایسه، به تار نزدیک‌تر است و معمولا نوازندگان تار با نواختن سه تار نیز آشنا هستند. این ساز را در حالت نشسته به صورت افقی روی ران پا قرار می‌دهند، به نحوی که دسته‌ی آن در طرف چپ و کاسه درطرف راست نوازنده قرار می‌گیرد. نوازنده سر انگشت‌های دست چپ را در طول دسته روی دستانها حرکت می‌دهد و با ناخن انگشت سبابه‌ی دست راست به سیم‌ها زخمه می‌زند. سه تار را به علت سبکی وزن، ایستاده هم می‌توان نواخت.
اجزای تشکیل دهنده سه تار
- کاسه‌ی طنینی
کاسه، گلابی شکل و از جنس چوب است و روی دهانه‌ی آن، صفحه‌ی چوبی قرار دارد. کاسه را گاه یک تکه و گاه از ترکهای به هم متصل شده‌ی چوب می‌سازند و به منظور زیبایی گاه طرح‌هایی با صدف یا استخوان بر روی آن نصب می‌کنند. - صفحه‌ی رو
صفحه‌ی روی سه تار از جنس چوب است و معمولا سوراخ‌های کوچکی روی آن ایجاد می‌کنند که خروج صدا را از کاسه‌ی طنینی ممکن می‌سازند. - خرک
خرک نیز از جنس چوب و به طول تقریبی ۴ سانتی متر و ارتفاع تقریبی ۷ میلی متر است و سطح زیرین مسطح آن بر روی صفحه قرار می‌گیرد. روی خرک شیارهای کم عمقی ایجاد می‌کنند که سیم‌ها از روی آن عبور می‌کنند و از هم جدا نگه داشته می‌شوند. - دسته
دسته‌ی سه تار در مقایسه با کاسه‌ی آن باریک‌تر است و به صورت لوله‌ای توپر به قطر تقریبی ۵/۲ و طول ۴۵ تا ۵۰ سانتی متر از چوب ساخته می‌شود. روی دسته (که انگشت‌گذاری می‌شود) مسطح و پشت آن نیم دایره است و دستانها در طول دسته بسته می‌شوند. دسته‌ی سه تار از یک طرف به کاسه و از طرف دیگر به سرپنجه متصل است. گاه برای زیبایی تزییناتی با استخوان در طول دسته صورت می‌گیرد. - سرپنجه
سرپنجه در ابتدای طول دسته و از جنس چوب است که چهار عدد گوشی، دو به دو در طرفین آن قرار گرفته اند. گاه داخل سرپنجه را به طرف بیرون خالی می‌کنند و سیم‌ها مثل سیم‌های تار بسته می‌شوند. گاه نیز ممکن است سرپنجه در ادامه‌ی دسته‌ی توپر ساخته شود. در این صورت سیم‌ها به طرف بیرون سرپنجه به دور گوشی‌ها بسته می‌شوند. - گوشی‌ها
گوشی‌ها از جنس چوب به صورت میخ سر پهن ساخته می‌شوند. انتهای گوشی که باریک‌تر است در قسمت توپر چوب سرپنجه فرو می‌رود و قسمت پهن گوشی که هنگام کوک کردن ساز در دست چپ نوازنده به چپ و راست گردانده می‌شود بیرون از سرپنجه است و سیم‌ها به دور انتهای باریک آن پیچیده می‌شوند. در این صورت بین دسته و سرپنجه، چند میلی متر بالاتر از شیطانک، زهی از جنس دستانها چند دور روی سیم‌ها می‌بندند تا از جابه جا شدن آن‌ها از روی شیطانک جلوگیری شود. همان طور که گفته شد در ساخت بعضی سه تارها توی جعبه‌ی سرپنجه را خالی می کنند و مثل تار، یک سر وتر را به انتهای گوشی که در جعبه‌ی سر پنجه قرار دارد متصل می‌کنند. - شیطانک
قطعه چوب باریک و کم ارتفاعی است به عرض دسته و ارتفاع ۴ میلی متر، با شیارهای کم عمق که بین دسته و سرپنجه قرار دارد و سیم‌ها هر یک از درون یکی از این شیارها می‌گذرند و به طرف گوشی می‌روند. - دستانها
دستان‌بندی سه تار درست مانند تار، و جنس دستانها از زه یا نخ نایلون است. سه تار نیز معمولا ۲۸ دستان دارد که در گروه‌های چهارتایی و سه تایی بسته می‌شوند. - سیم گیر
قطعه ایست کوچک از جنس چوب و گاه استخوان که در انتهای بدنه‌ی کاسه نصب می‌شود و گره سیم‌ها به شیارهای روی آن می‌افتند. - تعداد و جنس سیم‌ها
سه تار دارای ۴ سیم فلزی با ضخامت‌های مختلف است. می‌گویند سیم چهارم (بم) را درویشی سه تارنواز به نام مشتاق علی شاه به آن اضافه کرده است و نوازندگان قدیمی این سیم را به نام مشتاق می‌شناسند. - وسعت
وسعت معمول صدای سه تار نزدیک به سه اکتاو است. - کوک سیم‌ها
کوک سیم‌ها برای نواختن مقام‌های موسیقی ملی می‌تواند متغیر باشد (به ویژه سیم‌های سوم و چهارم) - کلید نت‌نویسی
نت‌نویسی سه تار با کلید سل خط دوم حامل است. - مضراب
سه تار را با ناخن انگشت سبابه‌ی دست راست می‌نوازند. گاه از ناخن مصنوعی و یا حلقه‌ای که زایده‌ای از جنس شاخ یا نایلون درون آن قرار دارد و در انگشت سبابه قرار می‌گیرد نیز استفاده می‌شود. سه تار نیز در تکنوازی و گروه نوازی استفاده می‌شود و از امکانات اجرایی تار برخوردار است.
