آموزش تنبک مقدماتی و حرفه‌ای | آموزشگاه پژواک
تاریخچه تنبک
تنبک تاریخچه‌ای طولانی در ایران دارد. در نقاشی‌ها و آثار به دست آمده از تمدن ایلام می‌توان این ساز را در دست افراد مختلف دید. بعد از آن هم در دوران هخامنشیان و سپس ساسانیان، تنبک در کنار بسیاری دیگر از سازها دیده می‌شود. در دوران قاجار شاید بیشترین حضور این ساز را در نقاشی‌ها و آثار به جا مانده از آن دوران می‌توان مشاهده کرد. در کتاب‌هایی که در مورد تاریخ موسیقی جهان و ایران نوشته شده، رد تنبک را در شواهد موجود از دوران پیش از میلاد حضرت مسیح هم دیده‌اند. البته در آن زمان احتمالا این ساز را با این نام نمی‌شناختند. اما در نقاشی‌ها، سازی به شکل جام با جنس فلز دیده شده که شباهت زیادی با تنبک امروزی دارد. در طول تاریخ، تنبک با نام‌های دنبک، تمبک و دمبک هم معرفی شده و این روزها نام ضرب هم برای این ساز ذکر شده است. آن‌چه مسلم است با توجه به شواهد تاریخی، تنبک در دوران قاجار بیشترین حضور را در موسیقی ایران زمین داشته است.
معرفی تنبک
تنبک یا ضرب، سازی جام مانند است که از جنس چوب و فلز و به صورت یک تکه ساخته شده است. این ساز دارای اجزای مختلفی است که در ادامه آن‌ها را توضیح خواهیم داد. این ساز شباهت زیادی به داربوکا یا تمپو دارد و ممکن است بسیاری این دو را با هم اشتباه بگیرند. تنبک در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شود و به چند روش هم نواخته می‌شود. پیش از شروع آموزش تنبک باید با قسمت‌های مختلف این ساز آشنا شوید. گفتیم که تنبک سازی ساغر شکل یا جام مانند است. قسمت بالایی این ساز بزرگتر و قسمت پایه آن باریک‌تر و کوچکتر است. اجزای مختلف تنبک به شرح زیر است:
بدنه یا تنه تنبک
بدنه ساز از جنس چوب یا فلز است. چوب به کار رفته برای ساخت بدنه از درخت افرا، گردو، توت و درختان جنگلی است. بهترین چوب برای ساخت این ساز، چوب درخت گردو است که مقاومت زیادی دارد. برای ساخت تنبک کمتر از فلز استفاده می‌شود اما گاهی می‌توان تنبک‌های فلزی هم در بازار دید. یک نوع دیگر تنبک هم که بیشتر در دوران گذشته ساخته می‌شد از جنس سفال بود که به دلیل وزن زیاد و آسیب‌پذیری، دیگر این جنس را در بازار نمی‌توان پیدا کرد. بدنه ساز یا تنه که قسمت بزرگتر ساز را تشکیل داده است، به صورت شیاردار ساخته شده که در هنگام نواختن به راحتی در دست نوازنده قرار بگیرد.
دهانه بزرگ یا دوره
این دهانه که در قسمت بالای ساز قرار دارد با یک تکه پوست پوشانده شده است. این قسمت قطری حدود ۳۰ سانتی‌متر دارد. البته گفتیم که تنبک در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شود. پس می‌توان سایز کوچکتر از این هم پیدا کرد. پوست استفاده شده روی دهانه تنبک از جنس پوست شتر، بز، میش، بره و ماهی است. در تمامی سازهایی که پوست در آن‌ها به کار می‌رود، بهتر است که پوست کهنه و با ضخامت مناسب باشد که در عین داشتن صدایی خوب، زود هم پاره نشود.
دهانه کوچک یا کالیبر
که در قسمت پایین ساز قرار دارد در واقع محل خارج شدن صدای ساز است. قطر دهانه پایین این ساز بین ۱۸ تا ۲۲ سانتی‌متر است.
گلو یا نفیر
نحوه نواختن تنبک
در روند آموزش تنبک ابتدا نحوه در دست گرفتن ساز را به هنرجو یاد می‌دهند. نوازنده تنبک معمولا در حالت نشسته این ساز را می‌نوازد. در این حالت، تنبک را به صورت افقی روی ران قرار داده و دست راست (برای افراد راست دست) در کنار تمبک و دست چپ در بالای ساز قرار می‌گیرد. سپس با انگشتان به آرامی در قسمت‌های بالای تنبک، قسمت مرکز و اطراف آن نت‌ها را می‌نازد. برای نواختن تنبک می‌توان از تزیینات مختلف و حرکات مختلف دست استفاده کرد و رنگ زیبایی به نواختن داد. بعضی از نوازندگان این ساز را در حالت ایستاده می‌نوازند. در این حالت، ساز را زیر بغل قرار داده و با بازو و آرنج آن را محکم نگه می‌دارند. بسیاری از نوازندگان تنبک در جنوب ایران این ساز را در حالت رقص و حرکات مختلف نیز می‌نوازند. اما فرم استاندارد نواختن این ساز، در حالت نشسته است.
انواع تنبک
در کنار اندازه‌های مختلف ساز تنبک، که با توجه به روش آموزش تنبک آن را باید انتخاب کرد، انواع مختلف این ساز با توجه به سازنده آن در بازار وجود دارد.
تنبک شیرانی: تنبک‌های شیرانی در شهر اصفهان و توسط استاد رحیم شیرانی ساخته می‌شوند. سازهای شیرانی برای افراد حرفه‌ای توصیه می‌شوند. این سازها صدایی بسیار زیبا دارند.
تنبک قربانی: اگر برای شرکت در کلاس تنبک اقدام کرده باشید، حتما یکی از سازهایی که برای خرید به شما پیشنهاد می‌شود، تنبک قربانی است. تهیه این ساز را بیشتر اساتید آموزش تنبک به هنرجویان مبتدی خود سفارش می‌کنند.
تنبک حلمی: تنبک حلمی را نه برای کلاس تنبک که بیشتر برای اجراهای گروهی و ارکستراسیون توصیه می‌کنند. این ساز را باید با ضربات محکم نواخت و به همین دلیل برای افراد مبتدی و افراد کم سن و سال اصلا مناسب نیست.
به جز این تنبک‌هایی که نام بردیم، تنبک‌های گلشن، ایران‌ساز، آریانا و خسرو کرمی هم در بازار ادوات موسیقی دیده می‌شود. این سازها هم به علاقه‌مندان به آموزش تنبک سفارش می‌شود.
چه نکاتی را هنگام خرید تنبک رعایت کنیم
برای خرید تنبک باید به موارد خاصی توجه کرد تا یک ساز مناسب و با کیفیت که صدای خوبی تولید می‌کند خریداری شود. اولین و مهم‌ترین نکته بالا بودن کیفیت چوب بدنه ساز است. اطراف بدنه را به دقت بررسی کنید تا ترک یا زدگی نداشته باشد. چوب بدنه باید یک تکه باشد. ممکن است سازهای ارزان‌قیمت از کنار هم گذاشتن تکه‌های چوب ساخته شده باشد.
نکته بعدی پوست روی ساز است. پوست هم نباید سوراخ یا خرابی داشته باشد. پوست روی دهانه نباید خیلی نازک یا خیلی ضخیم باشد. در عین حال باید به صورت مناسبی روی دهانه کشیده شده باشد و نه خیلی شل یا سفت باشد.
نکته مهم دیگر، وزن ساز است. دقت کنید که وزن تنبک نباید زیاد باشد. از آن‌جایی که نوازنده در طول اجرا باید ساز را در دست بگیرد، وزن زیاد می‌تواند باعث خستگی او شده و در نتیجه صدای خوبی از ساز خارج نشود.
تزیینات روی ساز، شامل رنگ‌های مختلف، منبت یا کنده‌کاری است. این موارد تنها برای زیبایی ساز است و تاثیری در صدای آن ندارد. اما نکته مهم این است که این سازها به همین دلیل قیمت بالاتری دارند. اگر به عنوان یک مبتدی برای شرکت در دوره‌های آموزش تنبک اقدام کرده‌اید، نیازی نیست به سراغ این سازهای گران قیمت بروید.
آموزش آنلاین و حضوری تنبک در آموزشگاه پژواک
برای یادگیری هر سازی، بهتر است که به سراغ اساتید مطرح موسیقی و آموزشگاه‌های معتبر بروید. اگر به دنبال کلاس تنبک در تهران هستید، آموزشگاه موسیقی پژواک، یکی از بهترین دوره‌های آموزش تنبک را برگزار می‌کند. این آموزشگاه را می‌توان بهترین آموزشگاه موسیقی شمال تهران دانست. دوره‌های آموزش حضوری تنبک در این آموزشگاه، برای کسانی که مایل به یادگیری این ساز در محل آموزشگاه هستند، بسیار مفید است. در عین حال آموزشگاه موسیقی پژواک اقدام به برگزاری دوره‌های آموزش آنلاین تنبک هم کرده است. این دوره‌ها برای کسانی که در تهران شرایط حضور در کلاس‌های آموزش حضوری تنبک را ندارند، مناسب است. در عین حال آموزش آنلاین تنبک برای کسانی که در تهران سکونت ندارند و دوست دارند از آموزش تنبک توسط اساتید خوب این موسسه بهره بگیرند، بسیار مناسب است.
هزینه آموزش تنبک
دوره‌های آموزش تنبک به صورت حضوری و آنلاین، در دو مدل گروهی و خصوصی برگزار می‌شود. کلاس تنبک در تهران و در آموزشگاه پژواک با مدت زمان ۳۰ دقیقه و توسط اساتید مطرح برگزار خواهد شد. قیمت کلاس تنبک، با توجه به نوع کلاس، اعم از حضوری و آنلاین یا خصوصی و گروهی متغیر است. برای آگاهی از قیمت کلاس تنبک می‌توانید به قسمت ثبت نام اینترنتی در سایت آموزشگاه مراجعه کنید یا با آموزشگاه پژواک تماس بگیرید تا کارشناسان مربوط، اطلاعات مورد نیاز را در اختیار شما قرار دهند.
