تاریخچه دف
بسیاری معتقدند که از حدود ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد حضرت مسیح، سازهایی از سمت بین النهرین یا همین عراق امروزی، معرفی شدند. در نقاشی‌های به دست آمده از آن زمان، مردان و زنان را در حال نواختن طبل‌های قاب کوچک می‌توان دید. در کنار این قاب‌های کوچک، مردانی در حال نواختن طبل‌های بزرگ هستند. درام‌قاب‌ها در اندازه‌هایی بودند که با دست قابل حمل بودند و در هنگام رژه و مراسم مذهبی هم به راحتی در حال حرکت نواخته می‌شدند. بعد از اینکه مسلمانا به اروپا رسیدند، ساز دف هم به مردم این قاره رسید. این ساز ابتدا به اسپانیا وارد شد و سپس کم‌کم به دیگر نقاط این قاره هم رسید. در ایران، در نگاره‌های مربوط به دوران هخامنشیان، نقاشی‌های دف را می‌توان دید. از همان زمان این ساز وارد موسیقی مراسم مختلف شد. در نواحی کردستان، دف به عنوان یک ساز اصلی در مراسم مذهبی و مناحات استفاده می‌شد. به مرور و در طی سال‌ها، با رونق تمبک، استفاده از دف در مراسم کمتر شد. اما حالا باز هم دف را می‌توانیم در مراسم مختلف ببینیم و رنگ آن را در موسیقی‌های تلفیقی بیشتر بشنویم.
معرفی ساز دف
دف سازی ساده است که از چند قسمت تشکیل شده است.
کمانه
دایره اصلی یا حلقه از چوب ساخته شده است و به آن کمانه می‌گویند. چوب درخت بید برای ساخت دف بیشتر استفاده می‌شود. این حلقه دایره با قطر ۲۵ تا ۵۵ سانتی‌متر ساخته شده و عرض آن حدودا ۵ تا ۶ سانتی‌متر است. استاندارد اندازه دف معمولا بین ۵۰ تا ۵۵ سانتی‌متر است. اما در بعضی موارد می‌توان اندازه‌های دیگر را هم پیدا کرد.
پوست
گل میخ
برای نگه داشتن پوست روی کمانه از میخ‌های کوچک شبیه پونز استفاده می‌کنند. جنس این میخ‌ها از آهن، مس و گاهی برنج است.
حلقه
در قسمت داخل ساز و روی حلقه چوبی، از تزیینات مختلف و حلقه‌های فلزی استفاده می‌کنند که در رنگ‌آمیزی صدای ساز تاثیر خوبی دارد. حلقه‌ها با فاصله مشخصی کنار هم قرار گرفته‌اند و صدایی شبیه به زنگ تولید می‌کنند. حلقه‌ها معمولا با فاصله ۳ سانتی‌متری و در تعداد مختلف روی کمانه قرار می‌گیرند.
شصتی
در گوشه ساز و روی حلقه دایره‌ای چوبی، یک سوراخ به نام شصتی وجود دارد که نوازنده انگشت شصت خود را در داخل آن قرار می‌دهد . این کار باعث می‌شود که در هنگام حرکات پرتابی، ساز از دست نوازنده خارج نشود.
انواع دف
اگر قصد یادگیری این ساز را داشته باشید، ممکن است معلم شما در کلاس دف، پیشنهاد خرید نوع خاصی از ساز را به شما بدهد. در این قسمت می‌خواهیم در مورد انواع دف‌های موجود در بازار بگوییم. انواع دف موجود در بازار آلات موسیقی، بر اساس برند این سازها و متریال استفاده شده برای ساخت آن تعیین می‌شود. ابتدا انواع دف بر اساس متریال را بررسی می‌کنیم.
دف با پوست طبیعی
از قدیم برای ساختن سازهایی که حالت کوبه‌ای داشتند، از پوست حیوانات استفاده می‌کردند. در مورد دف هم همین موضوع صادق است. دف‌هایی که با پوست حیوانات ساخته می‌شوند قیمت بالاتری دارند. اما این دف‌ها برای کسانی که در کلاس دف‌زنی برای آموزش دف به صورت مبتدی هستند، اصلا مناسب نیست. دلیل این موضوع نگهداری خاص این ساز و نحوه صحیح گرم کردن آن است که کار افراد مبتدی نیست.
دف با پوست مصنوعی
این روزها به دلیل رواج دوره‌های آموزش دف، انواع مختلفی از این ساز را برای افراد مبتدی می‌سازند که هم نگهداری آسان‌تری دارد و هم قیمت مناسب‌تری. برای این ساز از پوست مصنوعی یا طلق استفاده می‌کنند. این طلق‌ها نسبت به پوست طبیعی استحکام بیشتری دارند. این گونه نیست که این طلق‌ها جنس بدی داشته باشند و صدای خوبی تولید نکنند. بسیاری از آن‌ها که توسط برندهای معتبر ساخته شده‌اند، کیفیت ساخت خوب و ارزش خرید بالایی دارند. طلق استفاده شده برای این سازها شبیه به کاغذ کالک است که برای نقشه کشی استفاده می‌شود.
در کلاس دف احتمالا نام برندهای مختلف این ساز را خواهید شنید. مشهورترین برندهای دف در کشورمان، که برای آموزش دف توصیه می‌شوند به قرار زیر هستند:
دف حبیبی
برند حبیبی در زمینه تولید لوازم موسیقی به خصوص لوازم موسیقی سنتی، شهرت زیادی دارد. دف حبیبی از معروف‌ترین انواع دف در بازار است که برای افراد حرفه‌ای و هم برای کسانی که در دوره‌های آموزش دف به صورت مبتدی شرکت می‌کنند، محصولات باکیفیتی را تولید کرده است. دف حبیبی در دو سایز ۴/۳ و ۴/۴ و در قطرهای ۵ و ۵۳ تولید می‌شود. حجم خوب صدای این سازها برای تک‌نوازی در ارکسترها و کنسرت‌های مختلف، دف حبیبی را تبدیل به یکی از بهترین‌ها کرده است.
دف ماهور
این ساز هم از برندهای مطرح این ساز در بازار است که برای آموزش دف به افراد مبتدی سفارش می‌شود. در واقع این ساز برای افرادی مناسب است که قرار نیست به صورت حرفه‌ای دف‌نوازی کنند.
دف نغمه
هنگام خرید دف به چه نکاتی توجه کنیم
برای آموزش دف باید یک ساز خوب و با کیفیت خریداری کنید. به این منظور باید به نکات خاصی توجه کرد. در کنار این موارد از کارشناسان آموزشگاه موسیقی هم برای انتخاب یک ساز با کیفیت می‌توان کمک گرفت.
برند ساز: توجه به برند ساز از مهمترین نکات قبل از خرید ساز است. برنهای مطرح ساخت سازهای موسیقی، معمولا کیفیت بالا برایشان اولویت اول است.
وزن ساز: ساز را در دست بگیرید. برای افراد مبتدی، سازهای سنگین اصلا پیشنهاد نمی‌شود.
پوست ساز: پوستی که روی دف استفاده می‌شود باید کیفیت بالایی داشته باشد. حتی اگر از پوست مصنوعی روی ساز استفاده شده باید جنس آن خوب باشد و خیلی نازک نباشد. طلق یا پوست مصنوعی نباید خیلی خشک باشد. برای افرادی که برای اولین بار در کلاس دف شرکت می‌کنند اصلا دف با پوست طبیعی پیشنهاد نمی‌شود چون نگهداری آن سخت است.
صدای ساز: دف‌های مختلف در بازار صداهای مختلفی دارند. برای مثال سازهای برند حبیبی صدای خوبی دارند. قبل از انتخاب صدای هر ساز را انتخاب کنید. به این منظور می‌توانید از فروشنده بخواهید ساز را برای شما بنوازد یا با کسی که به این ساز آشنایی دارد بخواهید در هنگام خرید شما را همراهی کند.
قیمت ساز: قیمت ساز دف با توجه به برند و متریال استفاده شده در آن تغییر زیادی دارد. در بازار امروز دف از قیمت ۱۰۰ هزار تومان تا بالای ۲ میلیون دیده می‌شود.
نگهداری ساز دف
اگر دف از جنس پوست طبیعی باشد، نگهداری آن باید با دقت بیشتری باشد. گرمای زیاد یا سرما، باد کولر یا هیتر می‌تواند این ساز را خراب کند. دف را باید در کاور مخصوص و در جای دور از رطوبت و هوای گرم و سد نگهداری کرد. پس برای مناطق شمالی و جنوبی کشور که میزان رطوبت هوا زیاد است، به هیچ عنوان دف‌های با پوست طبیعی پیشنهاد نمی‌شود. با دست تمیز باید این ساز را بنوازید. نکته مهم این است که هنگام نواختن نباید با انگشت‌ها ساز را نگه داشت. در واقع فشار با انگشت به پوست طبیعی ساز را از بین خواهد برد.
سازهای طلقی هم باید با دقت زیادی نگهداری شوند. این دف‌ها در مقابل تغییرات آب و هوایی مقاومت زیادی دارند. به همین دلیل برای مناطق مرطوب انتخاب خوبی هستند. این سازها نباید در جای خیلی خشک قرار بگیرند. خشکی زیادی سطح طلق باعث پارگی ساز می‌شود.
آموزش آنلاین و حضوری ساز دف
برای یادگیری ساز دف به شرکت در کلاس دف‌زنی و کمک گرفتن از استادی که مهارت کافی برای آموزش دف داشته باشد نیاز دارید. کلاس‌های دف به صورت حضوری و آنلاین برگزار می‌شوند. برای شرکت در کلاس دف در تهران می‌توانید به سراغ آموزشگاه موسیقی پژواک واقع در منطقه یک و محمودیه بروید. این آموزشگاه با بهره گرفتن از اساتید مطرح در زمینه آموزش دف، یکی از بهترین انتخاب‌ها برای هنرجویان است. اگر ساکن تهران نیستید یا در منطقه‌ای دور از شمال تهران زندگی می‌کنید، کلاس آنلاین دف پژواک مناسب شماست. مزیت کلاس آنلاین، شناور بودن زمان آن است و اینکه هنرجو می‌تواند به راحتی و بدون نیاز به مراجعه، آموزش خوبی را داشته باشد.
هزینه آموزش دف
قیمت کلاس دف با توجه به حضوری یا آنلاین بودن این کلاس‌ها، و با توجه به سطح هنرجو می‌تواند متفاوت باشد. برای اطلاع از قیمت کلاس دف و شرایط کلی شرکت در دوره‌های آموزش دف می‌توانید با آموزشگاه تماس گرفته و با در نظر گرفتن شرایط خود بهترین دوره را انتخاب کنید.
