کاخن
لغتی اسپانیایی به معنی جعبه، صندوق یا صندوقچه است که به نوعی ساز کوبه‌ای اطلاق می‌شود. نوازنده کاخن بر روی آن می‌نشیند و با ضربات کف دست و انگشتان که بر روی صفحه جلویی (تاپا) و صفحات کنار و بالای ساز می‌کوبد صدایی خاص و زنگ دار تولید می‌کند.
به نظر می‌رسد بردگانی که از آفریقای مرکزی و غربی توسط اسپانیاییهای فاتح، به سرزمین‌های تحت سلطه ایشان در آمریکای لاتین، به خصوص پرو و کوبا برده شدند، این نوع ساز کوبه‌ای و فرم ساده آن را به اهالی آن سرزمین‌ها معرفی کردند. بدین ترتیب دو نظریه در مورد پیدایش این ساز ارائه شد. ممکن است این نوع درام نواده مستقیم آلات موسیقایی جعبه مانندی باشد که در کشورهای آفریقایی غربی و مرکزی مانند آنگولا و آنتیل استفاده می‌شدند.
این آلات موسیقی توسط بردگان و خدمتکاران پرویی که در ناوگان کشتیرانی اسپانیایی‌ها خدمت می‌کردند به تدریج تغییر یافت و به صورت یک ساز کوبه‌ای به کار رفت. بردگان پرویی مذکور در نواحی ساحلی مانند ماتانزاس Matanzas و کوبا Cuba جعبه‌ها و صندوق‌های حمل ماهی ماهیگیران را به ساز تبدیل کردند در حالی که در سایر نواحی، مردم بومی با کوبیدن بر روی کمدهای کوچک لباس و دراورها ریتم می‌ساختند و پایکوبی می‌کردند.
برخی دیگر عقیده دارند که بردگان سیاهپوست از جعبه‌های ساده‌ای به عنوان یک ساز استفاده می‌کردند تا بدین وسیله علیه حکم اسپانیاییهای حاکم بر نواحی آفریقایی‌نشین که موسیقی و ساز و آواز را برای بردگان تحریم کرده بودند مبارزه کرده باشند. بدین ترتیب ایشان می‌توانستند بدون ترس از مجازات و بدون زیر پا گذاشتن قوانین جابرانه اسپانیایی‌ها وسایلی مانند چهارپایه و جعبه و کمدهای چوبی کوچک را که هویت موسیقایی ندارند به جای ساز به کار ببرند.
وقتی کلیه نظریات و احتمالات را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که در هر صورت ترکیبی از موسیقی و ساز آفریقایی به همراه اجبار و محدودیت اعمال شده توسط حاکمان اسپانیایی بوده که مسیر پیدایش کاخون را شکل داده و تعیین کرده است. بر اساس شواهد موجود و نقل قول‌های مردمی، کاخون در اوایل قرن نوزدهم میلادی در نواحی ساحلی پرو تکامل یافت و اندک اندک استفاده از آن در میان مردم افزایش یافت، به طوری که در حوالی دهه ۱۸۵۰ میلادی تبدیل به‌سازی محبوب و پرطرفدار شد.
در اواخر قرن نوزدهم برخی از نوازندگان کاخون یا کاخونادورها (Cajonador) با بستن تخته‌هایی نازک به بدنه آن، به الگوی جدیدی از ایجاد لرزش (ویبراسیون) در صدای کاخون دست یافتند. در کوبا نوازندگان درام در سبک رومبا که یک سبک موسیقی آفرو_کوبایی شامل رقص و آواز و درام (پرکاشن) است، از کاخون استفاده می‌کنند؛ در حالی که در پرو این ساز درچندین ژانر موسیقایی آفرو پرویی به کار می‌رود. در قرن بیستم کاخون توسعه بین المللی یافت و به عنوان نوعی پرکاشن با منشاء آفرو – پرویی در بسیاری از نقاط دنیا و انواع ژانرهای موسیقی به کار گرفته شد، تا جایی که در سال ۲۰۰۱ میلادی از طرف «سازمان فرهنگ ملی پرو» رسماً به عنوان «میراث فرهنگی ملی پرو» ثبت و اعلام شد.
انواع کاخن
- کاخن‌های ثابت
کاخن‌های ثابت دارای فنر یا سیم گیتار هستند. این نوع ساز صدای یکنواختی تولید می‌کند و قابلیت تنظیم ندارد. اما این ویژگی ربطی به حرفه‌ای بودن و یا نبودن ساز ندارد و برندهای بسیار معروف دنیا نیز از این مدل سازها بسیار تولید و به بازار عرضه می‌کنند.
- کاخن‌های رگلاژی
این نوع کاخن دارای فنر یا سیم گیتار هستند، ولی قابلیت تغییر صدا را نیز دارند. این مدل سازها در نوع فنری قابلیت شل شدن فنر و پخش شدن صدای چوب، و در نوع سیمی قابلیت کوک شدن همانند گیتار برای زیر و بم شدن صدا را دارند.
