کودکان موسیقی را با چه سازی شروع کنند؟

آموزش موسیقی یک مهارت عالی برای کودکان و راهی فوق‌العاده برای توسعه مهارت‌هایی مانند خلاقیت، نظم و انضباط است. این در حالی است که نمی‌توان تاثیر موسیقی بر تقویت حافظه و یادگیری برای کودکان در دوران تحصیل را نادیده گرفت.

فرزند شما می‌تواند خود را از طریق موسیقی بیان کند و در عین حال مهارت‌هایی را در خود پرورش دهد که تا آخر عمر همراه او باقی نمی‌کند. فرقی هم نمی‌کند از یک کودک چهار ساله تا نوجوان شانزده ساله، برای هر سنی یک ساز وجود دارد؛ با این‌حال انتخاب ساز مناسب کودک مستلزم در نظر گرفتن سن، تواناهایی فیزیکی، نوع شخصیت و علایق کودک است که اگر درست انجام شود، یک مسیر شگفت‌انگیز برای رشد کودک فراهم می‌سازد.

بنابراین اگر قصد شروع آموزشی موسیقی کودک را دارید این مطلب برای‌تان جالب خواهد بود؛ زیرا با خواندن این مقاله می‌توانید با ساز مناسب کودک متناسب با سن او بیشتر آشنا شوید.

آموزش موسیقی دنیای تازه از فرصت‌ها را برای کودکان باز می‌کند؛ بنابراین هر چه زودتر آموزش شروع شود، هوشمندانه است اما احتمال دارد تا رسیدن به اهداف‌شان به تلاش بیشتری نیاز داشته باشند.

با این‌حال هیچ محدودیتی برای شروع یادگیری موسیقی برای کودکان، وجود ندارد؛ می‌توانید هر زمان که احساس کردید بچه‌های‌تان آماده هستند، نواختن ساز را شروع کنند؛ اما برای انتخاب ساز مناسب کودک محدودیت‌های وجود دارد.

اگر می‌خواهید فرزندتان حرفه‌ای موسیقی را بیاموزد باید از سن 6 سالگی شروع کنید. البته حداقل سن شروع سن برای آموزش موسیقی کودکان سه سال است؛ که در یک محیط موسیقیایی کودک به شنیدن و  دیدن نت عادت کند؛ سپس در سن شروع آموزش، یادگیری بسیار آسان‌تر خواهد شد.

با این‌حال کارشناسان معتقدند که بین ۴ تا ۷ سالگی بهترین زمان برای شروع آموزش موسیقی است.

هنگام انتخاب یک آلات موسیقی برای کودکان چه نکاتی را باید در نظر گرفت؟

در هنگام شروع موسیقی کودک، باید نکات زیادی را در نظر بگیرید. یکی از این نکات انتخاب ساز مناسب برای کودک است که باید براساس برخی نکات مهم آن را خریداری کنید، زیرا ساز «مناسب» برای هر کودک متفاوت است. 

- سن:  بچه‌های کوچک‌تر به سادگی نمی‌توانند مهارت‌های حرکتی برای در دست گرفتن یک ساز و نواختن آن به‌طور همزمان را بیاموزند. بنابراین قبل از انتخاب ساز مناسب، باید قدرت بدنی و مهارت‌های آن‌ها را در نظر بگیرید. علاوه بر این برخی از ساز‌ها از نظر گرفتن و نواختن مانند ویولن بسیار پیچیده هستند (در این راستا پیشنهاد می‌کنیم مطلب آیا واقعا یادگیری ویولون سخت است؟ را مطالعه کنید.) و که می‌تواند آموزش را برای کودک خردسال طاقت‌فرسا سازد.

- قد: یکی از فاکتورهای مهم در انتخاب ساز مناسب کودک، این است که قد او را نسبت به سازی که می‌خواهد یاد بگیرید، باید در نظر بگیرید. به‌عنوان مثال یک کودک با قد کوتاه‌تر نسبت به هم‌سالان خود توان و بازویی برای گرفتن ترومبون، گیتار و یا ویولن سل را ندارد. بنابراین کودکانی که مشتاق یادگیری این مدل سازها هستند باید برای‌شان ساز‌های کوچک و مشابه تهیه شود. به‌عنوان مثال برای کودکی که قدش کوتاه است باید گیتار سه چهارم خریداری کنید.

- قدرت بدنی: نکته بعدی در خرید ساز مناسب برای کودک در نظر گرفتن قدرت بدنی او است. برخی از سازها سنگین هستند و نگه داشتن آن‌ها در حین نواختن و یا حمل‌و‌نقل دشوار است. اگر کودک شما توانایی کافی در بلند کردن ساز را نداشته باشد به احتمال زیاد در یادگیری نواختن آن نیز موفقیت چندانی نخواهد داشت. با این‌حال کودکان در حین نواختن ساز مناسب قدرت گرفتن و نواختن را پیدا می‌کنند؛ بنابراین بهتر است سازهای سنگین و خاص تویا و یا کنترباس (Double Bass) را برای نوجوانان و جوانان در نظر گرفت.

- ارتباط با سازهای دهانی: برخی از سازها مانند فلوت و یا ترومپ برای نواختن به شکل‌دهی و موقعیت خاصی از دمیدن نیاز دارند که بیشتر کودکان می‌توانند این فرم را یاد بگیرند؛ اما برخی از سازها مانند مانند ابوا و یا کلارینت، به تکنیک‌ها پیچیده‌تری برای شکل‌دهی و دمیدن از دهان نیاز دارند که برای کودکان کوچک می‎‌تواند سخت باشد. علاوه بر این کودکانی که لب‌های پرتر دارند یا از بریس و یا درمان‌های ارتودنسی استفاده می‌کند، در نواختن با سازهای دهانی نازک مانند نی می‌توانند به مشکل بربخورند.

- تعهد به یادگیری: برخی از بچه‌ها فقط می‌خواهند نواختن یک ساز را یاد بگیرند تا زمانی‌که متوجه بشوند چقدر این کار سخت است و به تمرین احتیاج دارد. اگر کودک به این درک از تلاش کردن برسد از همان ابتدا با جان و دل به یادگیری متعهد می‌شود. بنابراین قبل از خرید ساز مناسب (مرکز خرید آلات موسیقی، از کجا ساز بخریم؟) کودک میزان علاقه و تعهد فرزندتان را ارزیابی کنید و براساس آن به سراغ ساز دلخواهش بروید. با این‌حال توصیه می‌کنیم برای صرفه‌جویی در بودجه برای کودکان و مبتدیان به سراغ سازهای دست دوم نروید؛ علت دقیق این موضوع در مطلب ساز دست دوم بخریم یا نه؟ بررسی شده است.

- شخصیت: در نظر گرفتن روحیه و شخصیت کودکان یکی دیگر از نکات مهم در انتخاب ساز مناسب است. برخی از کودکان به سازهای بزرگ مانند طبل علاقه دارند و برخی دیگر جذب سازهای ظریف مانند پیانو می‌شوند. بنابراین باید شخصیت فرزندتان و این‌که به‌طور طبیعی به سمت چه سازها و صداهایی جذب می‌شود را در نظر بگیرید.

شخصیت فرزند شما در کشف و انتخاب ساز مناسب کمک زیادی خواهد کرد. یک کودک آرام بی‌شک از نواختن طبل لذت نخواهد برد؛ در حالی که یک کودک فعال و پرانرژی نیز از نواختن کلارینت یا ویولن سل خسته خواهد شد.

با این حال، این فقط در مورد سر‌و‌صدای ساز نیست. شما همچنین باید به انواع سازهایی که کودک تمایل دارند در ترکیب‌بندی و تنظیمات گروهی از آن استفاده کنند، نیز توجه کنید. به‌عنوان مثال پیانو نیاز به نوازندگی انفرادی دارد، بنابراین بچه‌هایی که به تنهایی بیشتر علاقه دارند تا کار گروهی در یادگیری این ساز پیشرفت خواهند کرد؛ از سوی دیگر کودکانی که بیشتر اجتماعی هستند و از گروه لذت می‌برند تمایل بیشتری به نواختن فلوت، گیتار، ویولن، ترومپت و... دارند. با این‌حال این مدل‌ سازها توجه بیشتری را به نوازندگی کودک جلب می‌کند که ممکن است برای یک کودک خجالتی یا درونگرا مناسب نباشد.

برخی از کودکان ممکن است به‌دلیل جنبه اجتماعی ساز، نواختن ساز محبوب و رایج‌تری را ترجیح دهند و برخی دیگر ممکن است به دلیل جنبه منحصر‌به‌فرد مهارتی که به دست خواهند آورد، به سراغ سازهای غیرمعمول‌تری بروند.

** در انتخاب ساز مناسب کودک این نکته را باید در نظر بگیرید که هرگز کودک را به انتخاب سازی که خودتان به آن علاقه‌مند هستید یا از گوش دادن به آن لذت می‌برید، تشویق کنید.

اجازه دهید کودک تصمیم بگیرید چه سازی را دوست دارد، برای این‌که می‌توانید او را به فروشگاه‌های موسیقی، آموزشگاه‌ موسیقی و حتی کنسرت ببرید و در یا در صورت امکان ویدئو نواختن سازهای مختلف را به او نشان دهید. بدین‌ترتیب، کودکان نسبت به آنچه که در بیرون می‌بینند، احساس پیدا می‌کنند و بهتر می‌توانند تمایلات خود را نشان دهند.

برای بچه‌های خیلی کوچک، زیر چهار سال باید یک کیت درام با اندازه کودک تهیه کنید تا بتوانند ریتم و هماهنگی را قبل از رفتن به سراغ ساز بیاموزند. بچه‌های زیر چهار سال با استفاده از طبل نیز می‌توانند درس‌های اولیه موسیقی را نیز به خوبی یاد بگیرند.

همچنین برای کودکان زیر 6 سال نیز چندین ساز مختلف وجود دارد که بهترین انتخاب برای شروع موسیقی کودک هستند:

  ♫زیلوفون (Xylophone): این یک ساز کوبه‌ای است که برای بچه‌هایی که عاشق ضربه زدن به اشیاء هستند، انتخاب ایده‌آلی خواهد بود. همچنین صداهایی که این ساز تولید می‌کند سرگرم‌کننده، هیجان‌انگیز و شفاف هستند. کودکان زیر 6 سال به راحتی می‌توانند با در دست گرفتن دو چوب سبک، این ساز را بنوازند.

♫فلوت ریکوردر: اگر کودکان دوست دارد نواختن یک ساز بادی را بیاموزد، فلوت ریکوردر که از خانواده فلوت است انتخاب خوبی خواهد بود. این ساز بسیار سبک است، قیمتی مناسب دارد و انجام فرآیند زدن آن پیچیده نیست.

♫طبل و سازهای کوبه‌ای:  سازهای کوبه‌ای که با نام‌ سازهای ضربی نیز شناخته می‌شوند برای بچه‌هایی که عاشق هیجان، صدای بلند و ضربه زدن هستند، انتخاب عالی خواهد بود. این در حالی است که سازهای بادی می‌توانند به هماهنگی دست و چشم کمک می‌کنند و روابط اجتماعی کودک را نیز تقویت سازند.

با این‌حال قبل از انتخاب طبل، بهتر است حداقل تا 11 یا 12 سالگی بچه‌ها صبر کنید؛ زیرا نواختن طبل نه تنها به مهارت نیاز دارد بلکه کودک باید بتواند از پاهای خود نیز استفاده کند. اگر تا قبل از یازده سالگی کودک به نواختن طبل علاقه نشان داد سعی کنید او را به سمت ساز دیگری راهنمای کنید تا زمانی‌که به اندازه کافی بزرگ شود و بتواند به طور جدی دروس این ساز چالش برانگیز و بسیار محبوب را انجام دهد.

اگر فرزند شما بین 6 تا 11 سال دارد، بهترین پیشنهاد برای ساز مناسب کودک در این سن موارد زیر است:

♫ ویولن: ویولن یک انتخاب عالی برای بچه‌هایی است که به نواختن سازهای زهی علاقه دارند. ویولن علاوه بر این‌که نواختن را به کودک یاد می‌دهد در تقویت خوانندگی و آشنایی با تئوری موسیقی نیز مناسب خواهد بود. با این‌حال برای انتخاب این ساز باید قوای بدنی و قد کودک را در نظر بگیرید و اگر او روحیه آرامی دارد و از تک‌نوازی لذت می‌برد این ساز را برای او انتخاب کنید.

♫ گیتار: گیتار یکی از محبوب‌ترین سازهای جهانی است؛ زیرا سبک‌های مختلفی را با آن می‌توان اجرا کرد. فارغ از این‌که کودک چه نوع موسیقی دوست دارد با گیتار می‌تواند سبک کلاسیک، پاپ و... را بنوازد. با این‌حال یادگیری گیتار نیاز به تمرین و تلاش زیاد دارد که باید کودک از قبل با آن آشنا شود. همچنین برای خرید گیتار مناسب کودک نیز باید قد او را در نظر بگیرید. به‌طور معمول بچه‌های 8 تا 10 ساله به خوبی به گیتار علاقه‌مند می‌شوند و این ساز در بین این گروه سنی خاص بسیار محبوب‌تر است.

♫ پیانو: پیانو برای شروع بهترین ساز است. آموزش این ساز نسبت به سازهای دیگر بسیار راحت‌تر است و هر زمان که او علاقه داشته باشد می‌تواند آموزش را شروع کند. با این‌حال بهتر است قبل از خرید پیانو، اجازه دهید او با پیانو یا کیبورد بنوازد تا متوجه علاقه واقعی خود شود.

در سن 12 تا 15 سالگی بیشتر کودکان با دید بازتری ساز خود را انتخاب می‌کنند و همچنین مشکلی از نظر قد و توان بدنی نیز نخواهید داشت. با این‌حال بهترین سازها برای شروع موسیقی کودک در این سن عبارتند از:

♪فلوت و کلارینت: اگر کودک شما می‌خواهد به سراغ نواختن سازهای بادی چوبی برود، فلوت و کلارینت انتخاب عالی خواهند بود. این در حالی است که کودکان در این سن به‌خوبی می‌توانند فرآیندهای نوازندگی با سازهای بادی را بیاموزند. هر دو این سازها برای رشد دست‌ها و ریه‌ها ایده‌آل هستند و در اندازه‌های مختلف مناسب تمام قدها و توان بدنی وجود دارند.

♪ ویولن: برای دانش‌آموزان جوان، ویولن انتخاب مناسبی خواهد بود. با این‌حال در این سن نیز باید سازهای خانواده زهی که برای دست‌های کوچک خیلی بزرگ هستند، مانند ویولن سل، کنترباس و... را نیز در نظر بگیرید. با این حال، اگر فکر می‌کنید فرزندتان از نوازندگی با ویولن سل لذت می‌برد، می‌توانید با سازی کوچک و  در اندازه کودک شروع کنید.

♪ ترومپت: اگر فرزند شما می‌خواهد نواختن سازهای برنجی را بیاموزد، ترومپت و یا پسرعموی آن یعنی کورنت گزینه بسیار خوبی خواهد بود. این دو ساز به دلیل صداهای غنی و ملودی‌های زیبایی که دارند، مسیر یادگیری را برای کودکان هموارتر و جذاب‌تر می‌سازند.

از سنین 16 سال به بالا انتخاب ساز مناسب کودک خیلی چالش برانگیز نیست و به‌راحتی می‌توانید ساز مورد علاقه او را تهیه کنید. با این‌حال باید از تعهد او به یادگیری آگاه باشید؛ زیرا در این شخصیت کودکان در حال شکل‌گیری است و احتمال دارد در مسیر یادگیری او برای یک ساز انفرادی ناگهان متوجه شود که علاقه به سازهای گروهی دارد.

در این سن پیانو انتخاب بسیار خوبی خواهد بود. در این سن کودک می‌تواند به‌خوبی نواختن قطعات کلاسیک از آهنگسازان معروف مانند موتزارت و بتهوون را بسیار عالی بیاموزد.

همچنین گیتار الکتریک برای نوجوانانی که عاشق موسیقی‌ با صدا بلند هستند، بسیار ایده‌آل خواهد بود. همچنین این ساز به توسعه و رشد خلاقیت آن‌ها نیز کمک می‌کند

گیتار ساز مناسب دیگری برای کودکان شانزده سال به بالا است. گیتار بیس شبیه گیتار الکتریک است، اما فرآیند نواختن آن کمی پیچیده‌تر است زیرا به جای شش سیم، چهار سیم دارد. این برای نوجوانانی که می‌خواهند شروع به یادگیری موسیقی کنند و در یک گروه بنوازند، عالی است.